ПЕДАГОГ МӘРТЕБЕСІ: БҮГІН ЖӘНЕ БОЛАШАҚТА

Мұғалімнің мерейін өсіріп, мәртебесін көтеруге бағытталған тарихи шешім – «Педагог мәртебесі туралы» заң. Бұл заң, ұстаз мамандығының мерейін көтеріп, беделін арттыратыны сөзсіз. Сонымен қатар, әрбір педагогтің қоғамдағы орнын анықтайтын, сонымен бірге табысты еңбек етуге тікелей қолдау көрсететін маңызды құжат.

Дамыған отыз елдің қатарында болу – еліміздің даму стратегиясының басты саясаты. Елің дамығандығының белгілері ғылым мен техниканың, экономиканың жетістіктері болса, мұның барып тірелер жері – білім, ал білім беру тегі – мұғалім. «Алты алаштың баласы бас қосса, төрдегі орын мұғалімдікі», деп Мағжан Жұмабаев айтқан еді. Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев ел арасындағы осы сөзді қайта тірілтіп, 2019 жылғы 30 желтоқсан күні «Педагог мәртебесі туралы» заңға қол қойып, педагог мәртебесін заңмен бекітті.

«Педагог мәртебесі туралы» және «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне педагог мәртебесі, оқушы мен мұғалімге жүктемені төмендету мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобалары Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың 2018 жылғы 5 қазандағы «Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Жолдауын және Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2019 жылғы педагогтердің Тамыз конференциясында айтқан тапсырмаларын орындау мақсатында әзірленген болатын.

     Жаңа заңда қарастырылған позиция­лардың барлығы мұғалімнің жеке дамуына және оқу процесін жетілдіруге мүм­кіндік береді. Атап айтқанда, педа­гогтің оқыту мен тәрбиелеудің автор­лық әдістерін әзірлеу және қолдану, оқу құралдарын таңдау, ақпараттық ресурс­тарды тегін пайдалану, біліктілікті арттыру және тағылымдамадан өту фор­маларын таңдау бойынша кәсіби құ­қықтары кеңейтілді.

Педагогке тән емес функциялар­ға тартуға, шамадан тыс есеп беруге, не­гізсіз тексерулер жүргізуге тыйым салу арқылы жүктемені азайту бойынша жеке нормалар көзделген. Осы нормалар бұ­зыл­ған жағдайда құқық бұзушылық субъек­тісіне байланысты 20-дан 120 айлық есептік көрсеткішке (АЕК) дейін айыппұл салынады.

Бұдан бөлек, педагог мамандардың балаларын балабақшаға орналастыруда басымдық беру, «Қазақстанның еңбек сіңірген ұстазы» мемлекеттік марапаты сияқты бірқатар материалдық емес ынталандыру қарастырылған. Бұл ретте әскери қызметке шақыруды ке­йінге қалдыру, ауылдық жерде жұмыс істейтін педагогтерге жоғары жалақы төлеу, денсаулығын сақтау, «Үздік педагог» сынды гранттарға әлеуметтік кепілдіктер сақталған.

Жергілікті атқарушы органдарға педа­гогтердің еңбегін көтермелеудің қосымша шараларын, соның ішінде жер­гілікті ерекшелік белгілерімен, құр­метті атақтармен марапаттау, біржолғы сыйақы төлеу құқығы берілетін болады.

Көзделген нормалардың маңызды блок­тарының бірі – материалдық ынта­ландыру. Негізгі материалдық ынталан­дыру­ларға сынып жетекшілігі мен дәп­тер тексергені үшін екі есе мөлшерде қосымша ақы, педагогикалық шеберлігі үшін қосымша ақы, барлық педагогтер үшін демалыс уақытын 56 күнге дейін ұлғайту, тәлімгерлік үшін қосымша ақы төлеу және басқа да шаралар жата­ды. Бұған қоса магистр дәрежесі бар тұл­ғалар үшін 10 АЕК мөлшерінде қосымша ақы қарастырылған. Бұл норма өз кезегінде мектепте жұмыс істейтін 5029 педагогке қатысты және мектептерге академиялық дәрежесі бар жаңа ма­ман­дарды тартуды көздейді.

Ұстаздардың құқығы, беделі, әлеу­меттік жағдайы заңмен бекітіліп, үлкен құрмет көрсетілген соң, оларға қойы­латын кәсіби талап та арта түседі. «Мек­тептің жаны – мұғалім. Ол қандай болса, мектеп те сондай болмақшы. Яғни, мұға­лім білімді болса, балалар мектеп­тен терең білім алып шықпақшы. Солай бол­ған соң, ең әуелі мектепке керегі – білімді, педагогика, методикадан хабар­дар, жақсы оқыта білетін мұғалім», деген Ах­мет Байтұрсынұлының сөзі бүгінгі ұс­тазға қойылатын талапты дөп басып тұр.

Балабақша – мектеп – колледж – жоғары оқу орнында берілетін білім мен тәрбиенің қайнар көзі ұстаздың өресіне, білімділігіне байланысты.

Жаңа заң еліміздің тиісті деңгейдегі білім ордаларындағы мұғалімдерге де, білім алушыларға да тиімді болып, білім сапасын арттыруға зор мүмкіндік беретіні сөзсіз.