Маған жақсы мұғалім бәрінен де артық, өйткені мұғалім мектептің жүрегі!
Республикалық апталық газеті

ҚАЗАҚ ТIЛIНIҢ САҒАТЫН ҚЫСҚАРТУ – ҰЛТҚА ТIКЕЛЕЙ ЖАСАЛҒАН ҚИЯНАТ


21 сентября 2013, 08:07 | 1 977 просмотров



Мемлекеттiк тiл саналатын қазақ тiлi пәнiнiң бiлiм бағдарламасындағы сағаттары

жылдан-жылға кемiп барады. Ұстаздық тәжiрибесi бар Бақытжан Жұмағұлов Бiлiм

министрi болғанда, ең болмаса осы мәселе шешiмiн табар деп күттi жұрт. Өкiнiшке қарай,

ол керiсiнше, мемлекеттiк

тiлдi оқытып, үйрететiн пәнге қырғидай тиiп, қысқартуды

үдеттi.

Биыл бiлiм саласын басқаруға

күтпеген жерден жаңа министр тағайындалғанда,

таңданушылар көп болды. Жаңа оқу жылының екiншi күнiнде басшысы ауысқан бұл саланы

басқару 40 жасқа толмаған Аслан Саринжиповке жүктелдi. Ғаламторды қанша ақтарғанымызбен,

жаңа министрге

қатысты iлiп аларлық дүние таппадық. Ол бұған дейiн елшiлiкте жұмыс

iстеген,

шетелде тәжiрибе

жинақтаған және Н.Назарбаев орталығында басшылық қызмет атқарған екен.

Басқа мардымды дерек жоқ. “Үмiтсiз – шайтан” дейтiн халықпыз ғой, А.Саринжиповтiң

жастығын

жақсылыққа жорып, бiлiм саласын жаңалыққа толтырар деп үмiттенгендер аз емес едi. Алайда

жаңа министрдiң

ақпарат құралдарына орысша берген жауаптарынан кейiн “баяғы жартас – сол

жартас” деп қол сiлтегендер

көбейдi. Орыстiлдi министр мемлекеттiк

тiлдi менсiне

қояр ма екен?

Негiзгi

мәселе де осында. Ойын орысша жеткiзген

Аслан қазақ тiлi пәндерiне қатысты

қыруар

жұмыс атқарады дегенге сенгiмiз-ақ келедi.

2020 жылға қарай қазақ тiлiнде қақалмай сөйлейтiндердiң

көрсеткiшi 95 пайыз болады.

Бұл болжамына Н.Назарбаев өзiн ғана

емес, өзгелердi де сендiргенi

сондай, мемлекеттiк

тiлiмiз 5-6 жылда биiк мәртебесiне шығардай дәмелендiк. Бiрақ жыл санап қазақ тiлiне төнген

қауiп ұлғайып, босағада қалған тiлiмiз есiктен сырғып

шығатын күн таяғандай. Бұған мектеп

бағдарламасындағы қазақ тiлi пәнiнiң сағаттарын қысқартуды дәлел етсек жетедi.

Мемлекеттiк тiлдi меңгеру – отбасы, балабақша, мектепте қалыптасады. Өкiнiшке қарай,

қазақша бiлiм беретiн мекемелер санының кемiгенi аздай, ендi пән сағаттарын қысқартуға

көштi. 2011-12 оқу жылында ұйғыр, тәжiк, өзбек тiлiндегi

мектептердiң

жоғары сыныптары

аптасына 4 сағат қазақ тiлiн оқыған. Ал 2012-13 жылғы оқу жылында өзге ұлт өкiлдерiне қазақ

тiлiн небәрi үш сағат оқу жүктелдi.

Мұндай сорақылық қазақ мектептерiн

де айналып өтпедi.

Жыл сайын кемiген қазақ тiлiнiң жүктеме сағаттары 2013-14 оқу жылында өзге пәндерге жұтыла

түстi. Жұтылмағанда ше, керектi-

керексiз пәндер

сағаттан бөлек қосымша оқытылып жатыр.

Ал мемлекеттiк тiлдi оқытуға

келгенде Бiлiм министрлiгi

енжарлық танытып, тарылып қалды.

2012 жылғы экс-министр Б.Жұмағұловтың

№500 бұйрығын А.Саринжипов бiр бүктеп қоқысқа

тастар дегенiмiз бекер екен. Орыс сыныптарындағы қазақ тiлiнiң жүктемесi 2 сағатқа кемiп,

оның орнына шет тiлiнiң сағаттары көбейтiлдi. Ендi 5-9-сынып оқушылары аптасына 5 сағаттың

орнына үш сағат қазақша, 4 сағат ағылшын тiлiнде бiлiм алады. Ағылшын тiлiн оқушыларымыз

топқа бөлiнiп, тып-тыныш бөлмеде талапқа сай оқиды.

Ал қазақ тiлi сабағына бiр сыныптың 30-

40 оқушысы түгел қатыспақ.

Жалғыз мұғалiмнiң осынша балаға қандай бiлiм берерiн

бағамдап

көрiңiз. Орыс сыныптарында қазақ әдебиетiнiң

сағатын не себептi

екеуге көбейгенiн

жаңа

министр А.Саринжипов та түсiндiрiп бере алмас.

Тiлдiң заңдылықтарын оқытатын негiзгi пәндi шұнтитып қысқартқан

министрлiк

өзге ұлт

өкiлдерi әдебиеттi жарытады деп ойласа керек. Мұның барлығы “методикасы мықты мұғалiм

аптасына бiр сағат үйретсе де, қазақша сайратып шығара алады” деген бiлгiштердiң пайымына

негiзделгенi анық. Қазақ тiлiн меңгеру үшiн аптасына бiр ғана сағат жеткiлiктi болса, ағылшын

тiлiне 4 сағат ненiң құрметiне берiлген?

Әлде ағылшынша аптасына 45 минут қана оқытып,

“оқушысын сайрататын, методикасы мықты мұғалiм” жоқ па? Шет тiлiн терең меңгертудi

мақсат етсе, министрлiк неге “дүниетану”, “өзiн-өзi тану” сияқты танытқыш пәндердiң

сағатын

қысқартпайды?

Жыл сайын осылай 1-2 сағатқа кеми берсе, келешекте қазақ

тiлi мен әдебиетi пәндерi мектеп

бағдарламасынан түбегейлi

алынып тасталмасына кепiлдiк жоқ. Бұлай күмәндануымызға

себептер жеткiлiктi.

Өзге пәндермен салыстырғанда, осы қазақ тiлi мен әдебиетi пәнiнiң

материалдық базасынан бастап,

оқыту әдiс-құралдары жұтаң. Бiр ғана “Атамұрадан” шығатын

қазақ тiлi мен әдебиетi оқулықтарын

ашып қарасаңыз, қате мен түсiнiксiз жаттығуды көрiп,

ақылдан адасасыз. Оқулықтағы сөз саптау, сөйлем құрылысы, тапсырма дегендi оқушы тұрмақ

ұстаздың өзi әрең түсiнедi. Осыдан кейiн оқытудың бұлайша қолдан күрделендiрiлуi

мемлекеттiк

тiлдi жоюға бағытталмаған дей аласыз ба?

Пән сағаттарын қысқартудың келесi проблемасы – мұғалiмдермен

байланысты. Сағаттан

қағылған

мұғалiмнiң қалтасы да жұқарады. Қалтаның жұқарғаны түк емес, қысқартуға түсу

деген үлкен проблема бар. Оның ақыры жұмыссыздардың қатарын молайтып, көше жағалап,

еңбегiн сатқан қазақты

көбейтедi. Астарынан саясат

iздегiңiз

келмесе де, осының бәрiнде

құлағы қылтиятын қитұрқы әрекеттiң

жатқанын бәрiбiр байқайсыз.

Түйiн: “Бiз – қазақпыз. Қазақстан деген мемлекетiмiз бар. Сол мемлекеттiң әсем қаласы

Алматыда тұрамыз. Анау ағаш та, мөлдiрей аққан су да, көк аспан да, Алатау да бәрi-бәрi

бiздiкi, қазақтiкi. Ана тiлiмiз де, мемлекеттiк тiлiмiз де– қазақ тiлi. Сондықтан өз тiлiмiзде

сөйлеуге тиiспiз. Сен орыс, ағылшын тiлiн бiлмегенiңе намыстанба, керiсiнше, өз тiлiңде сөйлей

алмаудан сақтан” деп баламның құлағына құюдан жалыққан емеспiн. Әйтсе де, биыл мектепке

барған ол: “Бiз өскенде қазақ тiлiнде емес, ағылшын, орыс тiлiнде сөйлейдi екенбiз, сол рас

па?”,–деп сұрады. Не айтарымды бiлмей отырғанымда оның: “Қазақтiкi деген су, тау, қаланың

бәрi ағылшын, орыстiкi бола ма сонда?” дегенi тiптi састырды...

Осыдан кейiн қазақ тiлi сағаттарының азайып жатқанын түсiнiп, бiлетiн жастағы балаға

“болашақ – қазақ тiлiнде” деп сендiре аласыз ба? Жартыкеш оқытылатын пәннiң ертеңiне

сенбеген оқушы мемлекеттiк тiлдi қайдан құрметтесiн?!

Автор:
Меруерт ХУСАИНОВА "Жас Алаш"