Маған жақсы мұғалім бәрінен де артық, өйткені мұғалім мектептің жүрегі!
Республикалық апталық газеті

ӨЛІМ ИНДУСТРИАЛИЗАЦИЯСЫ, немесе ЖҮРЕК ЖАДЫНАН ӨШПЕС СҰМДЫҚ


13 февраля 2015, 11:43 | 3 877 просмотров



Әлемдік ақпарат құралдарының бірінде шиеленісе түскен жағдайды тек үреймен хабарлаған сәтте, басқа басылымдар Ливан, Сирия және Украинадағы жағдайды мысалға келтіріп Үшінші Дүниежүзілік соғыстың басталып кеткенін алға тартуда...Ақпараттық агенттіктер Украина жерінде орын алып жатқан қарулы қақтығыстар туралы күнделікті жаңалықтар беріп отыр. Олардың мазмұны бірдей: Киевтік әкімшілік өз халқына қарсы соғысқа үшінші, төртінші мобилизацияны жариялағандығы, президент П.Порошенко айдауымен қираған Донецк аэропортын қайтаруға асыққан әскерилер, ДНР мен ЛНР майданында жапа шеккендердің шын санын жасыру мақсатында мобильді крематорий жүргенді қалай Екінші Дүниежүзілік соғыспен байланыстыруға болады? Киевте билікке келген қарақшы басшылықтың логикасына сүйенсек, билік саясатына көнбейтіндер үшін концентрациялық лагерьдің де пайда болуының ауылы алыс емес сияқты.

Халықаралық конвенциялармен тыйым салынса да, ол жерде елді мекендерге оқ жаудырып, қарапайым халық өлітіріліп жатыр. Украинадағы қарулы қақтығыстардың күшеюі –Гителердің фашисттік режимінің ең үрейлі концлагерьлер комплексі Польша жеріндегі Освенцим тұтқындарының азат ету күнін еске алумен тұспа-тұс келді.

Фашисттік-неміс концлагерьлерінің шығу тарихы мынадай болған: фашисттердің билікке келген соң бірден 1933 жылдың қаңтарында Германия территориясында саяси қарсыластарды тұтқындап, жаппай жоюға арналған орындар құрылды. Бұл фашисттік террористтік режимнің негізгі бөлігі еді.

1934 жылдан концлагерьлерді басқару және күзету СС қызметі жүзеге асырды. Екінші дүниежүзілік сағыстың қарсаңында Германия мен Австрия жерінде 6 концлагерь болды. Польша, Нидерланды, СССР және басқа да европа елдерінің оккупацияланған территорияларында концлагерьлер салынды. СС қызметі деректері бойынша, 1942 жылдың сәуірінде негізгі 15 концлагерь және 100 филиалы болса, 1944 жылдың сәуірінде негізгі концлагерьлер саны 20-ға жетті.

Барлық концлагерьлерде қатаң террорлық режим сақталды. Тұтқындарды аты мен тегімен емес, лагерьлік киімінде белгіленген номермен атайтын. 1942 жылдан бастап тұтқындарға таңба басу басталды. Оларды аса ауыр, зиянды жұмыстарға пайдаланатын, ал жұмыс уақыты 12-18 сағат жалғасатын. Лагерьлерде суық, аштық, эпидемия, ұрып соғу және ауыр еңбек салдарынан жаппай адам өлімі орын алып жатты. Әлсіреген тұтқындарды анықтап, оларды жою мақсатында үнемі «филтрация» жүргізілді.Тұтқындарды асқан қатыгездікпен азаптау шаралары орындалатын (өртеу, итке талату, тірідей көму, медициналық экспирименттер).

Кеңес Одағының оккупацияланған территорияларында соғыс жылдарында бірнеше жүз фашишттік өлім лагерьлері болды (Белорусияда –шамамен -260, Украинада әскери тұтқындар үшін тек 180 лагерь). Бұл лагерьлерде шамамен 11 млн. Кеңес азаматтары мерт болса, оның 7 млн. Қарапайым халық, 4 млн. Әскери тұтқындар.

ҚОЛДАН ЖАСАЛҒАН ТОЗАҚ.

Польша жеріндегі Освенцим концлагері (немісше Аушвиц) Краков каласынан 60 шақырым жерде орналасқан, 1940 жылдың мамыр айынан 1945 жылдың қаңтарына дейін бері пайдаланылды. Осы уақыт ішінде концлагерьде белгілі деректер бойынша шамамен 1,4 адам өлтіріліп, оның 80-90%-ы еврейлер болды.

Концлагерь және өлім лагері Освенцим (Концентрационный лагерь и лагерь смерти Аушвиц: нем. Konzentrationslager Auschwitz, польск. Obóz Koncentracyjny Auschwitz; Концентрационный лагерь и лагерь смерти Биркенау: нем. Konzentrationslager Birkenau, польск. Obóz Koncentracyjny Birkenau, Концентрационный лагерь и лагерь смерти Аушвиц-Биркенау: нем. Konzentrationslager Auschwitz-Birkenau, польск. Obóz Koncentracyjny Auschwitz-Birkenau) — неміс концлагерлері мен өлім лагерьлерінің комплексі. 1939 жылы Гитлердің бұйрығымен Үшінші Рейх территориясына қосылаған. Халықаралық тәжірибеде поляк «Освенцим» атауынан гөрі немістердің «Аушвиц» атауы пайдаланатын. Себебі нацисттік әкімшілік неміс атауын пайдаланған. Кеңестік және Россия анықтамалық басылымдарында, БАҚ-та поляк атауы пайдаланылды.

1945 жылы 27 қаңтарда лагерь кеңес әскерінің күшімен азат етілген. Лагерьді азат ету күні БҰҰ-мен Холокост құрбандарын еске алу халықаралық күні болып белгіленген.

Шамамен 1 400 000 адам, оның ішінде 1 100 000 еврейлер составляли, Освенцимде 1941—1945 жылдары өлтірілген. Освенцим-Биркенау ең ірі, ең ұзақ «жұмыс істеген» лагерь, сондықтан ол Холокостың негізгі символы ретінде қабылданып кетті.

Қатыгез режимге қарамастан Освенцимде және оның филиалдарында 1942 жылға қарай қарсыласу топтары пайда болды.

1947 жылы лагерь территориясында музей ашылды. Бұл музей Польша мемлекеттік реестрында тіркелген, және ЮНЕСКО-ның Халықаралық мұрасына қосылған.

Лагерьде қаза болған атақты адамдар есіміне тоқталып өтсек: Эстелла Агстериббе — нидерландтық гимнаст, 1928 жылғы олимиада чемпионы; Александр және Василий Бандера — Степана Бандераның інілері; Бедржих Вацлавек — чехословакиялық әдеби сыншы және маркстік эстетик; Арпад Вейс — венгерлік футболшы,тренер; Сандро Фазини — орыс және француз суретшісі, фотограф; Илья Фондаминский —орыс саяси және қоғам қайраткері.

Тірі қалған атақты тұлғалар ішінде :: Альфред Ветцлер и Рудольф Врба —Освенцима қашқындары(1944), Холокост туралы алғашқы есепті жарыққа шығарған ; Биро Даян — израильс әскери қолбасшысы; Франтишек Гаёвничек — Максимилиан Кольбе өз өмірін қиып аман алып қалған тұтқын; Примо Леви — итальяндық жазушы, Витольд Пилецкий — поляк, Қарсыласу тобының мүшесі; Виктор Франкл — австриялық психиатр және психолог, Юзеф Циранкевич — поляк саяси қайраткері, ұзақ жылдары бойы ПНР премьер-министрі болды; Тадеуш Боровский — поляк ақыны, прозашы; Миклош Нисли — венгриялық дәрігер-еврей, Холокост куәгері, «Свидетель обвинения» документалды фильмінің авторы. Сонымен қатар, Станислава Лещинская — 3000-нан астам тұтқын әйелдерге босануға көметескен акушер, Симон Лакс — поляк-француз композиторы, лагерьлік оркестрдың дирижері, Роман Роздольский — украиндық ғалым-марксист, экономикалық және қоғамдық тарихшы, қоғам қайраткері; Визель, Эли — еврей, француз және американдық жазушы, журналист. Нобель сыйлығының лауреаты, жазушы-юморист Кристина Живульская. 1947 жылы оның году «Я пережила Освенцим»кітабы жарық көрді.

Дахау, Заксенхаузен и Бухенвальд Гитлер режимінің қарсыластарының қамау орындары еді.

Освенцим, Майданек и Треблинка өлім фабрикалы ретінде салынған, бұл жерде адамдар ұзақ жүрмейтін.

Тарихшылар айтуынша европа және оккупацияланған кеңес территориясындағы геноцид тактикасында айырмашылық бар. Германияның өзінде еврейлерді физикалық жою «рейх құпияларының» бірі еді. Өлім лагерьлері көптің көзінен аулақ салынды, бастапқыда еврейлерді геттоға концентрлеп кейін поездармен жеткізітені. Оларға қаладан ғана көшіреміз деп отірік айтатын.

Шығыста еврейлерді ұзаққа тасымалдамай бәрінің көзінше бірден өлтіретін. Бірінші Украина фронтының 59-шы және 60-шы әскерлері 2819 тұтқындарды аман алып қалды. Оның ішінде 96 кеңес азаматы және и 180 бала. Освенцим жанындағы территорияда 234-тен 350 дейін кеңес жауынгерлері қаза тапты.

Француз режиссері Клод Ланцманн 1986 жылы «Шоах», атты документалды фильмді бітірді. Бұл туындыда ол 11 жыл бойы, әлемнің 14 мемлекетін аралап, Гитлердің өлім лагерьлері геноцид трагедиясын баяндайды.

«Өлім фабрикасының» куәгері болғандар туралы фильмде баяндау барысында Клод Лацман зондеркоманда құрамында болған Филип Мюллер тағдырына тоқталып өтеді: «В то время они были совсем молоды и достаточно сильны. В лагерях их называли «арбайтсюден». В их обязанности входило стричь женщин, проверять, не осталось ли денег и ценностей в одежде удушаемых, хоронить или сжигать трупы. Естественно, все они были обречены на смерть. Поначалу их убивали вечером того же дня. Но позднее приняли решение оставлять в живых, так как у них уже был опыт работы. Тем не менее периодически их все-таки ликвидировали. Тот же, Филип Мюллер пережил пять экзекуций зондеркоманд и уцелел просто чудом». Филип Мюллер сияқты адамдар 20 ғана еді, бірақ фильм үшін тура осы кейіпкер қажет еді.

Сондай-ақ фильмде Франца Зухомелдің әңгімесі де баяндалады: «...что из-за трупных газов в Треблинке стояла дикая вонь и земля колыхалась. То же происходило в других местах массовых захоронений. Зафиксирован случай, когда подоб-ную картину наблюдал штандартенфюрер Пауль Блобель, руководивший, в частности, казнью в Бабьем Яру, проезжая в автомобиле мимо одного из таких могильников». 1942 жылдың жазынан бастап, әсіресе, Сталингардтық шайқастан кейін нацистер қылмыстарының іздерін жоюға көшті. Гимлер бұйрығымен өлімге кесілген жас еврейлерден «команда 1005» құрылып, олар Бабьем Ярудегі көмілген мәйіттерді экзгумациялаумен айналысты. Вильно және басқа аймақтарда мәйіттерді өртеді. Сол уақыттан бастап ешкімді дерлеген жоқ.

«Циклон-Б» газымен алғашқы тәжірибелер 1941 жылы Освенцимде 11-блокте жүзеге асқаны белгілі. Дәл осы блокта Филипп Мюллер жұмыс істеді. Бұл блоктың алғашқы құрбандары Қызыл әскер офицерлері болды. Сондай-ақ олар аяз, аштық және қатыгездіктен өліп жатты. 14 қазан 1943 жылы Собибор концлагерінде көтеріліс орын алды, бұл көтерілісті кеңес офицері - Александр Печерский бастапты.

Рудольф Верба куәлендіруі бойынша: «Освенцим – Биркенау был не просто лагерь уничтожения, это также был классический концлагерь, там были свои внутренние законы, как в Маутхаузене, Бухенвальде, Дахау и Заксенхаузене. Но если в Маутхаузене основную продукцию производили рабы в каменоломнях, то продукцией Освенцима была Смерть».

Освенцим және басқа концлагерьлердің үрейлі шындығы осы. Тадеуш Боровский Освенцим жайлы шығармасы «Прощание с Марией» былай жазады: «Если бы не надежда – разве мы прожили бы в лагере хоть один день? Ведь это именно надежда заставляет людей апатично входить в газовые камеры, не рисковать, погружаться в омертвление. Это надежда заставляет матерей отказываться от своих детей, жен – продаваться за хлеб… Никогда в истории человечества надежда не была сильнее человека, но никогда также она не творила столько зла, сколько в этой войне, в этом лагере. Не научили нас избавляться от надежды, и вот мы погибаем в газовых камерах».

Мына 1970 жылғы суретке көз салыңыздаршы. Бұл Василий Федоровича Ураденко, Үштөбе күріш совхозының тракторшысының портреті. Жеткіншек шағында Василий Ураденко Германияның Веймар қаласының маңындағы Бухенвальд концлагерінің тұтқыны болды. Бұл лагерь тұтқындарға жасалған медициналық тәжірибелердің нәтижесінде атақты болды. Бухенвальдеіде 56 мың адам көз жұмды. Алайда тағдыр тәлкегіне түскен, қолына таңбаланған 133.062 нөмірлі жас тұтқын аман қалады. 1945 жылы АҚШ әскерімен азат етіледі. Кейін Қазақстанда білім алып, отбасын құрып, адал еңбегімен күріш совхозында бейбіт күн көреді. Тәнінде таңбаланған қорқынышты белгісі бар ол еш уақытта соғысты ұмытқан емес.

Енді бүгінгіге көшсек...

Неге Владимир Путин Освенцимге бармады?

Әлемдік қауымдастық осылай Қырым мен Донбас үшін Россия басшысын жазалауды жөн көрді, ал ол сұранбады да дейді эксперттер.

27 қаңтар Освенцимді азат ету күніне арналған рәсімге Ресей делегациясын мемлекет басшысы Владимир Путин емес, Кремль әкімшілігі басшысы Сергей Иванов басқарып барды.

Бұл жағдайға байланысты дәстүрлі протокол тәжірибесі жоқ. Еске алу шараларына Франция, Германия және Украина президенттері болды, бірақ барак Обама көрінбеді. Владимир Путин 2005 жылғы еске алу рәсіміне қатысты, ал 2010 жылы Дмитрий Медведев барған жоқ. Сол уақытт Москваның елшісі ретінде Білім және ғылым министрі Андреем Фурсенко барған еді.

Сондықтан жақында орын алған жағдайды дәстүрді бұзу, дипломатиялық скандал деп қарау артықшылық. Алайда бақылаушылардың бұл әрекетті бірінші кезекте Ресей мен Батыс, оның ішінде Польшамен ара-қатынасының негізінде бағалауы таңқалдырмайды.

«Поскольку сейчас отношения напряженные, все воспринимается очень болезненно, во всем усматривается двойное и тройное дно», — деп мәлімдеді Би-би-си-дің орыс қызметіне политолог Алексей Воробьев.

Владимира Путиннің баспасөз-хатшысы Дмитрий Песков Освенцимде президенттің бармағанын Польша билігінен арнайы шақыру болмағанын алға тартты.

«Официального приглашения президенту РФ на мероприятия в Освенциме не было. Было письмо директора музея [Освенцима] на имя [российского] посла, где сообщалось, что будет такое мероприятие; хотите — приезжайте, если захотите — скажите, кто приедет», — деді Сыртқы істер министрі Сергей Лавров.

Варшаваның ұстанған бағытын Москвадағы Польша елшісі Позицию Катаржина Пелчинска-Наленч толық мазмұндап берді. Оның сөзіне сүйенсек, еске алу рәсімін ұйымдастыру Освенцим музейіне берілгенін басты себебі -бұл шараны саясаттандырмай, лагерь азабынан тірі қалған құрбандарға барынша көңіл аударту.

«Необходимо категорично подчеркнуть факт, что никакие другие приглашения, в том числе именные, ни в одну страну направлены не были. Всем заинтересованным странам была передана информация, что мы приглашаем делегации на том уровне, на котором решит то или иное государство. Соответственно, решение относительно ранга репрезентации принадлежит российской стороне», —деп ақ-ақарсын ашып көрсетуге тырысты дипломат 20 қаңтар күні Интерфакс агенттігіне берген ақпаратында.

Москва жоғары экономика мектебі әлемдік саясат факультеті деканның орынбасары Андрей Суздальцев бұл дәлелді жәдігөйлену деп санайды. «Никого официально не пригласили именно затем, чтобы не приглашать Путина», деді эксперт Би-би-си-дің орыс қызметіне.Сонымен қатар, ол басқа мемлекет басшыларын шақыру құпия түрде келісілгеніне күмән келтірілмейді.

Ал Алексей Воробьев болса, Польша премьері Эва Копач 19-қаңтарда болған Киевке сапары барысында Петр Порошенкоға көпшілік алдында еске алу шарасына шақырылғандығы туралы мәлімдегенін еске салады.

«Путин с удовольствием поехал бы в Освенцим, но президенты по приглашению культурных учреждений визитов не наносят», — деді Андрей Суздальцев.

«Путин не едет в Освенцим, чтобы лишний раз не подчеркивать собственную изоляцию», деп жазады Кельн Университетінің Шығыс Европа бойынша маманы Герхар Зимон. «Вполне может быть, что он до сих пор хорошо помнит свои ощущения во время недавнего саммита в австралийском Брисбене»- деп келтірілген.

Кім не десе де Освенцимді кеңес әскері азат етті, Мәскеуден келген қонақ бұл шарада ардақталып, төрден орын беру заңды болар еді, бірақ шақырған шақырмағаны белгісіз «келсең кел, келмесең келме» дегендей болған сәтте барудың да қажеті болмады. Польские власти, по мнению Алексея Воробьева пікірінше, Польша билігі Путинді осы себептен көргісі келмеді. «Отрицать роль советской армии, находясь в Освенциме, было бы сложно. У Путина имелась бы гипотетическая возможность перетянуть одеяло на себя и использовать визит в имиджевых целях», — дейді ол.

9-мамыр күні Москвада Жеңістің 70-жылдығына орай мерекелік шаралар өтеді. «Вряд ли лидеры Запада поедут в Москву на парад Победы, который российское руководство наверняка использует для злободневных политических заявлений», — дейді тағы Алексей Воробьев.

«Думаю, лидеров Евросоюза и США на праздновании не будет», — деп келісе кетті Андрей Суздальцев.

Бұл жағдайдың нәтижесі Ресейде үлкен әділетсіздік ретінде көрінсе, бұл бүгінгі сыртқы саясат Кеңес одағының нацизмді жеңу жетістіктерін жоққа шығару салдары болып тұр.

Бүгінгі қарым-қатынас прага көктемін басқан уақытта үйдің қабырғаларында чехтар мен словактар жазған жазбаларға сәйкес келеді: «Отец герой, сын — захватчик!». Ал кей жағдайда СССР-дің тарихтағы жағымды жақстарының барлығы жоққа шығарылады.

Ресейлік және батыс эксперттері пікірлерінде қарама қайшылықтар болғанымен, украиндық кризистің халықаралық климатқа әсер етуін бірдей бағалайды. «Отсутствие Путина [в Освенциме] еще раз показывает, насколько сильный ущерб нанесла его украинская стратегия отношениям между Россией и Европой, и может привести к череде дипломатических оскорблений и бойкотов», — деп жазады Guardian газетінің шолушысы Иэн Трейнор. «Это попытка дальнейшей изоляции России, и это очень плохо», — деп қосадыАндрей Суздальцев.

Освенцимді кім азат етті?

Бұл жағдайды одан әрі шиеленістіре түскен Польша сыртқы істер министрі Гжегожа Схетинаның Освенцимді украиндықтар босатты деген сөзі. «Это был 1-й Украинский фронт и украинцы. Потому что именно украинцы в тот январский день открывали ворота лагеря и освобождали лагерь», — деді министр 21 қаңтар күні «Путин неліктен шақырылмады?» деп қойған Польша радиосы журналисінің сұрағына.

Гжегожа Схетина: танком, который снёс ворота Освенцима, управлял украинец.

Россия сыртқы істер министрлігі Схетынаға тарихты бұрмалауды доғаруын талап етті. Расында да кеңес әскерінің фронт атаулары құрамындағы командирлер, жауынгерлер ұлтына байланысты емес, таза географиялық қатынаспен аталды. 1-Украина фронты құрамында жүзден аса ұлт өкілдері болды. Қолда бар деректер бойынш, освенцим қақпасынан бірінші кірген майор Анатолий Шапиро Полтава облысында туылған, этникалық еврей. Көптеген тарихшылар пікірінше, Россия моральдық-саяси тұрғыдан СССР-дың жаман-жақсысы болсын жалғыз мұрагері емес. Кеңес одағы деген үлкен бір мемлекет болды. Украина басқада посткеңестік мемлекеттер сияқты нацизмді құртуға, Гагаринді ғарышқа ұшыруға қатысы бар. Кеңес үкіметі күнәларын да баріне бірдей қатысты. Ұлы Отан соғысында қаза болғандар саны жағынан украиндықтар орыстардан кейін тұр. Әрине, бұл ретте кеңес әскері құрамында да украиндықтар саны көп болған. Польшалық Gazeta Wyborcza басылымы Гжегожа Схетынаның сөзін сынға алып, мойындап мақала шығарған еді: «Схетына подставился и выпалил то, что не должен был говорить. А нужно было сказать, что среди освободителей рядом с русскими были и украинцы, и белорусы, и казахи, и представители других народов, имеющие сегодня свои государства, которые Москва больше не представляет», - деп аударма келтіреді РИА Новости.

Поляк журналисттерімен қатар, министрдің сөзін мақаланы оқыған польша азаматтары көптеген сыни коментарилер қалдырған.

«Мой отчим пережил Освенцим. Если бы он был жив, он дал бы Схетыне в морду», - деп жазады 20portal деген оқырман.

Келесі бір Yarloman оқырман: «Если бы не русские, Гитлер превратил бы нас в мыло, сразу же после евреев. Следует об этом помнить, потому что замалчивание или перевирание этого - то же самое, что «польские лагеря смерти»-деп ойын білдірді. Жалпы тарихтан хабарсыздығы және дипломатиялық ақымақтық байқатты деген пікірлерді тағы айтты халық.

Россия қорғаныс министрлігі Аушвиц-Биркенау концлагерін азат еткен Қызыл әскер тулалы архивтік деректерді жариялады.

"Сегодня, по прошествии 70 лет, российским военным ведомством на официальном сайте Минобороны России впервые для широкой общественности обнародованы достоверные исторические документы периода Великой Отечественной войны из фондов Центрального архива МО РФ", - деп көрсетілген ведомствоның ресми сайтында.

Бұрын құпиялы сақталған деректер шағын тарихшылар қауымына ғана белгілі болған. Бұл құжаттарда 1945 жылы қаңтар айында Польша жерін азат етудегі әскери операциялар, Бірінші Украина фронты басқаруындағы әскери жаугерлік қимылы, 472-атқыштар полкінің әскери жаугерлік журналы, 100-атқыштар дивизиясы политотдел басшысының, 60-армияның политотдел басышысы, концлагерьді азат етуге қатысқан жауынгерлердің хабарламалары көрсетілген. Құжаттық базада "Комсомольской правда" және "Правда" газеттері әскерикоореспонденті капитан Крушинский, подполковник Полевойдың жазған есептік мақалары көрсетілген. Олар алғашқылардың бірі болып концлагердің азат етуіне қатысып, келешек ұрпақ үшін көргенін жазып кеткендер еді. Бірінші Украина фронты 60-армиясының Азат етуші жауынгерлердің интернационалдық құрамы жайлы әскерилердің әлеуметтік-демографиялық белгісі турасында мәлімет көрсетілген. Жалпы алғанда 39-ұлттан тұрды –орыстар, украиндықтар, белорустар, армяндар, осетин, грузин және т.б. концлагерь құрбандарын азат етуге қатысты.

Сондай-ақ, Ведомствода поляктардың азат етуші қызыл әскерді қалай қарсалғандығы туралы жазылған архивті деректер ұсынылды.

Холокост сияқты қылмыс ешқашан қайталанбау керек. Әсіресе, бүгін қоғамды екі бөлуді көздейтін уақытта. Бұл туралы Ресей федерациясы президенті Владимир Путн Освенцимді азат етудің 70-жылдығына байланысты Еврей музейі және толеранттық орталығында айтқан еді. «Отдавая дань нашей памяти, мы должны смотреть в будущее, — обратился он к собравшимся. — Преступления, подобные Холокосту, не должны повториться. Это наш общий долг и без преувеличения — самая важная и актуальная задача для всего мирового сообщества».

РФ президенті неонацизм қауіпіне қарсы тұруға шақырды.

«На международной арене за последние десятилетия произошли огромные изменения, однако мы видим, что по миру по-прежнему бродят человеконенавистнические идеи, — деп мойындады Путин. — Мы продолжаем сталкиваться с попытками раскалывать общество по национальному, расовому, религиозному признаку, с преступлениями антисемитизма, русофобии, с агрессивной нетерпимостью к другим народам, культурам, их традициям».

Бұрын осы бір анайы тәсілдерді нацистер пайдаланған, ал бүгін әлемнің әр бөлігінде националисттер, экстремисттер, террористер осы тәсіодермен қарулануда. Сондай-ақ, Путин тарихты бұрмалап жазу – өз кемшілігін, екіжүзділігін, рухсыздығын, сатқындығын жасыру үшін жасалған азғындық қылық екеніне тоқталды. «Трудно представить, что настоящие фабрики смерти, массовые расстрелы и депортации стали страшной реальностью XX века, что они были расчетливо, хладнокровно организованы в цивилизованной, как тогда казалось, Европе, — деді Путин.

РФ президенті «там где людям вбивают в головы идеи о национальном и нравственном превосходстве, сеют семена ненависти к другим народам, уничтожают и издеваются над ценностями людей, там на смену цивилизации быстро и неизбежно приходит настоящее варварство» тарих көрсеткендігін мысалға келтірді. Бұндай жағдай да бейбіт өмір қатыгез соғысқа айналады. «По материалам Нюрнбергского процесса в Европе в период Холокоста было убито 6 млн евреев. Трудно поверить. Не просто где то в боях, уничтожено просто, сожжено в печах, расстреляно.Таким преступлениям нет и не будет срока давности, им нет ни прощения, ни забвения», -деп қорытындылады Владимир Путин.

«Огромный вклад в победу над врагом внесли граждане Советского союза еврейской национальности. Более полумиллиона евреев воевали в Красной Армии; свыше 40 тыс сражались в партизанских отрядах. Практически каждый третий — 27%, — пошел на фронт добровольцем. И почти 200 тыс погибли в боях за Отечество». «Отмечая в этом году 70-летия Победы, мы будем вновь и вновь обращать слова благодарности нашим дорогим ветеранам, в том числе и присутствующим здесь; всем, кто не жалея себя, боролся ради свободы и независимости», —деп кеңес әскерінің ерлігіне тоқталып өтті.

Бүгінгі күнге дейін Батыста, сол Европаның өзінде Екінші дүниежүзілік соғыстың тарихын бұрмалап, қайта жазуға талпыныстар тоқтаған емес. Қазір Освенцим сияқты музейдің болуы, Нюрнберг процессі қорытындысы, соғыс тарихы және ХХ-ғасырдың қоңыр обасына қарсы күрес –Ұлы Жеңіс, жаңа заманның «тарихшыларының» пікірінше жеңімпаздардың жеңіліс тапқан дұшпанына деген кегінің көрінісі.

Кек қайтару –сау адамның сезімі емес. Ол қайтып оралмайтын уақытқа қарсы кек болса, тіптен дұрыс емес. Ал –жазасын өтету мүлдем бөлек. Кінәліні жазалау –қажет іс. Қылмыскер жасаған қылымыстары үшін халықтар алдында жауап беріп, ерте ме, кеш пе жазаланатынын білу керек. Жазалау –бұл тек сазайын беру ғана емес, ғибрат, ескерту. Ол жаңа қылмыстарды болдырмау үшін болашаққа өсиет.

Автор:
Андрей БЕРЕЗИН, жазушы-тарихшы Орыс тілінен аударылған. Мәдина ОМАРҚҰЛОВА