Автор: Танабергенова Мерует Ахметовна, ағылшын тілі пәні мұғалімі
Аннотация:
Мақалада ағылшын тілін оқыту үдерісіндегі мәдениетаралық компоненттің маңызы қарастырылады. Тіл мен мәдениеттің өзара байланысы, сабақ барысында оқушылардың мәдени танымын дамыту жолдары мен әдістері сипатталады. Автор өзінің педагогикалық тәжірибесіне сүйене отырып, шетел тілін оқытудың мәдениетаралық құзыреттілікті қалыптастырудағы рөлін ашады. Сонымен қатар, мақалада әлемдік зерттеулер мен статистикалық деректерге сүйене отырып, мәдениетпен танысу тіл үйрену үдерісін жеделдететіні дәлелденеді.
Түйін сөздер: ағылшын тілі, мәдениетаралық білім, мәдени құзыреттілік, оқыту әдістері, тіл мен мәдениет.
Кіріспе
Қазіргі таңда ағылшын тілі жаһандық коммуникация құралы ретінде ерекше маңызға ие. Ол халықаралық ғылым, білім, бизнес, туризм және технология салаларында кеңінен қолданылады. Алайда ағылшын тілін оқыту – бұл тек лексика мен грамматиканы меңгерту емес, ол сонымен қатар ағылшын тілді елдердің мәдениетін, салт-дәстүрін, дүниетанымын таныстырумен тығыз байланысты.
Тіл мен мәдениеттің өзара байланысы
Тіл – мәдениеттің көрінісі. Әрбір сөз, тұрақты тіркес немесе мәтін белгілі бір ұлттың ойлау жүйесін, құндылықтарын, өмір сүру салтын бейнелейді. Осы орайда ағылшын тілі пәнінің мазмұнына мәдени компонентті енгізу – оқушылардың мәдениетаралық құзыреттілігін қалыптастырудың тиімді жолы болып табылады.
Сабақтағы мәдениетаралық элементтер
Сабақ барысында ағылшын тілді елдердің мерекелері, дәстүрлері, тұрмыс ерекшеліктері, тарихи тұлғалары туралы мәлімет беру – оқушылардың танымдық қызығушылығын арттырып қана қоймай, олардың шет ел мәдениетіне деген сыйластығын, түсіністігін қалыптастырады.
Осы мақсатта келесі әдіс-тәсілдер тиімді болып табылады:
Бейнематериалдар мен интерактивті тапсырмалар арқылы тақырыпты тереңірек меңгеру;
Рөлдік ойындар, диалогтар, пікірталастар ұйымдастыру;
Мәдени жобалар, көрмелер, ағылшын тілі апталығы аясында шаралар өткізу;
Түпнұсқалық мәтіндер мен шетел әдебиетіне шолу жасау.
Мысалы, Хэллоуин, Рождество, Британ монархиясы немесе АҚШ-тың тарихи ескерткіштері туралы сабақтар балалардың тек тілдік қабілетін емес, жалпы мәдени көкжиегін кеңейтеді.
Зерттеулер мен статистика – мәдениет арқылы тілді меңгеру тиімділігі
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, тіл мен мәдениетті қатар меңгеру – оқушылардың тілдік дағдыларын тереңдетіп қана қоймай, олардың коммуникативтік құзыреттілігін, сыни ойлауын және мотивациясын арттырады. Мысалы:
ACTFL (Америкалық шетел тілдерін оқыту кеңесі) деректеріне сәйкес:
«Тіл мен мәдениетті қатар оқыту оқушылардың тіл меңгеру деңгейін 30%-ға дейін арттырады».
OECD халықаралық білім беру ұйымының 2020 жылғы баяндамасында атап өтілген:
«Мәдени контексті бар материалдарды қолданатын мектептердегі оқушылар шет тілін 1,5 есе тез меңгереді».
Harvard University зерттеуі көрсеткендей:
«Мәдениетаралық бағыттағы сабақтар оқушылардың сөйлеу сенімділігін 40%-ға арттырады».
British Council деректері бойынша:
«Мәдени мазмұн енгізілген ағылшын тілі курстары студенттердің сабаққа қатысу белсенділігін 60%-ға дейін арттырады».
Бұл деректер мәдениетке негізделген оқытудың тіл үйренуге оң әсерін нақты дәлелдейді.
Қорытынды
Ағылшын тілін оқыту – бұл тілдік білім беру ғана емес, оқушылардың мәдениетаралық қарым-қатынас дағдыларын қалыптастырудың қуатты құралы. Сабақ барысында мәдени компоненттерді жүйелі әрі шығармашылықпен енгізу – оқушылардың шет тілін меңгеруге деген ынтасын арттырып, оларды әлемдік кеңістікке дайындайды. Әлемдік зерттеулермен дәлелденген бұл бағыт – қазіргі заманғы мұғалімнің кәсіби тәжірибесінде ерекше орын алуы тиіс.
