Автор:
Сарсенбаева Айжан Нургазиевна
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі, педагог-зерттеуші
Талдықорған қаласының «М.Жұмабаев атындағы №19 орта мектеп-гимназиясы мектепке дейінгі шағын орталығымен» коммуналдық мемлекеттік мекемесі
| Күні: 14.02.25 | Сынып: 8 «А» Мұғалім: Сарсенбаева А.Н | ||||
| Бөлім: | Махаббат пен абырой | ||||
| Сабақтың тақырыбы | Б. Момышұлы «Ұшқан ұя» повесіндегі образдар жүйесі. | ||||
| Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары | 8.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу; 8.2.2.1 автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау; | ||||
| Сабақтың мақсаты | Шығармадағы кейіпкерлерге тән тура және жанама мінездеулерді ажыратады; Шығармадағы автор бейнесін талдайды; Шығарма үзінділерінен кейіпкерлердің тілдік көрінісін анықтайды. | ||||
| Ойлау дағдыларының деңгейі | Талдау, жинақтау | ||||
| Құндылықтарды игерту | Біртұтас тәрбие бағдарламасы негізінде жасампаздық пен жаңашылдық: шығармашылық ойлау, жаңашылдыққа ұмтылу және жаңа сын-тегеуріндерді қабылдауға дайын болу қасиеттерін дамыту. | ||||
| Сабақ барысы | |||||
| Сабақтың кезеңі/ уақыт | Педагогтің әрекеті | Оқушының әрекеті | Бағалау | Ресурстар | |
| Сабақтың басы 3 минут | І. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасу. Назарын сабаққа аудару. Жағымды психологиялық ахуал қалыптастыру: Қызығушылықты ояту кезеңі. Ойтүрткі Дана халқымыздың «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деген қанатты сөзінің астарында не жатыр? Бүгінгі сабақта: Кейіпкерлерге тән тура және жанама мінездеулерді ажыратасыз;Шығармадағы автор бейнесін талдайсыз;Шығарма үзінділерінен кейіпкерлердің тілдік көрінісін анықтайсыз. | Мақалдың мағынасын ашады. | 8-сынып қазақ әдебиеті | ||
| Сабақтың ортасы 15 минут 10 минут 10 минут 5-минут | Мағынаны тану. Мақаланы мұқият оқып, Б.Момышұлының «Ұшқан ұя» шығармасын іске түсіреді. Бауыржан Момышұлының «Ұшқан ұя» шығармасы — халқымыздың XX ғасырдың басындағы этнографиялық энциклопедиясы іспетті аса құнды қазақ руханиятының қазынасы. Салт-сана, дәстүр, ұлттық келбеті өте шынайы суреттеледі. «Ұшқан ұяда» автор әлем тарихы, жаратылыс шежіресі, жан-жануарлар болмысы, қауымның қалыптасуы, әлемнің пайда болуы, тірлік, өмір туралы алғашқы мағлұматтарды, азаматтық тұрғыдағы аңыз-әңгімелерді әжесінен естігенін үлкен сүйіспеншілік сезімімен есіне алған, сондай-ақ ненің жақсы, ненің жаман екенін, нені сүйіп, неден аулақ жүруді әжесінен үйренгенін мақтан етеді. Әкесі Момыш өз бетімен сауат ашқан, сол кездегі көзі қарақты адамдардың бірі болған. Ел арасында ағаш ұстасы және етікші, зергерлігімен танымал болатын. Бауыржан 3 жасқа келген соң анасы Рәзия қайтыс болады да, әжесі Қызтумастың қолында өседі.«Ұшқан ұя»-тағылымы терең құнды шығарма. Әдеби KZ порталы 1-тапсырма. «Кім? Қандай? Қалай?» әдісі (Ата, әже, әке, ана, әпке туралы әндерден үзінді тыңдай отырып, кейіпкерлерді табады.) Кім? Қандай? Қалай? Дескриптор: Ән тыңдайды;Кейіпкер бейнесін анықтайды;Шығармадан дәлел келтіреді. Тура мінездеу Жанама мінездеу Кейіпкердің мінез-құлқын, түр-түсін, жүріс-тұрысын тікелей баяндау. Кейіпкерге қатысты құбылыстар мен заттарды, кейіпкердің іс-әрекетін суреттеу арқылы қаһарман бейнесін ашып көрсету. 2-тапсырма. Кейіпкерлерге тән мінездеу тәсілін ажыратыңыз. Шығармадан үзінді Тура мінездеу Жанама мінездеу -Ай, тентегім ! Ай,тентегім! Кімге ғана тарттың екен? – дейтін өзіне –өзі. – Әкең жуас еді… — О, текті би Текебай! Сенің балаңның айыбынан менің айыбым асып кетті білем. Аға болсаң да, сені мен аттан түспей тыңдаппын-ау. Сен кешіремісің мені? -Әй, әлгі тентек неме қашан келеді? Атасымен алғаш дидарласуының құрметіне деп, алғашқы өмірлік өсиет болсын деп әкем сол күні кешке мал сойып, ауыл ақсақалдарының басын қайта қосыпты. Әкемнің қызғаншақтық , бақталастық дейтін қу мінезі жоқ, қолы ашық кісі болған. Дескриптор: -кейіпкердің ішкі әлемін танытатын үзінділерді оқиды; -тура және жанама мінездеуді жіктейді; -ойын мысалдармен дәлелдейді. 3-тапсырма. Жасанды интеллект технологиясы арқылы жасалған бейнебаянды тыңдай отырып, автор бейнесін талдаңыз. Шығармадан үзінді Автор бейнесі Қайран балалық-ай десеңші! Алыста қалған арайлы адал таңдарым менің. Онда мен кіп – кішкентай сәби едім . Ал айнала таулар да, үйлер де ,қойтастар да жылқылар да бәрі бәрі үлкен болатын. Адамдардың бәрі «айналайыннан» басқа сөзі жоқ , кілең мейірімді жандар болып көрінетін… Қария кісілердің сақалынан қасиет қадір белгісі көрініп тұрар еді маған. Ер мінез жігіттердің кесек тұлғаларынан , шашбаулары сылдыраған қыз келіншектердің жүріс тұрысынан мен адамзаттың асқақ сұлулығын түйсіксіз байқағандай болармын. Солардың бәрі мені аймалап, сүю үшін жаратылған жандар сияқты сезілуші еді. Дескриптор: — шығармадан үзінді тыңдайды; — шығармадағы автор бейнесін талдайды. 4-тапсырма. Шығарма үзіндісі арқылы кейіпкерді және сөйлесу түрін табыңыз. Шығармадан үзінді Кейіпкер Сөйлесу түрі -Неге «Тарамыс» дейсіз? -Не десе де шешемнің еркі. -Қарай гөр, мына жаманды , әкесіне болысып жатыр-ей! Міне,енді өзім де әке болып ұл өсіріп, қыз өсіріп отырғанда, немере сүйіп мейірленген сәттерде, олар да маған аңғал да адал, бірақ құштарлыққа толы шынайы сұрақтар береді.Тағы сол сәтте осы балалардың дәл менікі сияқты ғұлама әжелері азайып бара жатқанына қайта өкінем, қабырғам қайысады. — Әлден ұрма, ақша бітсе шашып жүреді, тұра бара не болады?! -E, ақша дегеннің өзі шашуға шығарылған нәрсе де! Дескриптор: — шығармадан үзінді оқиды; — кейіпкерлердің тілдік көрінісін анықтайды. | Топтық жұмыс Тура және жанама мінездеу туралы әдеби-теориялық білім алады. Жұптық жұмыс Әдеби-теориялық білім алады. Жеке жұмыс Жеке жұмыс | «Сағат тілі» әдісі арқылы өзін-өзі бағалау Өзін- өзі бағалау 3 балл Өзін- өзі бағалау 3 балл Өзін- өзі бағалау 3 балл Өзін- өзі бағалау 1балл | https://www.inform.kz/kz/ushkan-uya-otan-otbasynan-bastalady_a2914582 Ата, әже, әке, ана, әпке суреттері Жасанды интеллект технологиясы арқылы автор өзі сөйлейді. | |
| Сабақтың соңы Рефлексия 2 минут | «Өз жауабын аргументтеу» 1.Мен сабақта … жұмыс жасадым, себебі… 2.Сабақтағы жұмысыма мен … 3.Сабақ маған … көрінді. 4.Сабақ барысында мен… 5.Сабақ материалы маған… 6.Менің көңіл-күйім… | ||||
| Үйге тапсырма: | «Ұшқан ұя» шығармасындағы құндылықтарды гуманизм тұрғысынан талдап эссе жазыңыз. | ||||
