Автор:Сагынбаева Гульнура Шелбаевна,
Әлкей Марғұлан атындағы №40мектеп-лицейі, дефектолог
Мотивация арқылы оқуға деген ұмтылысты қалыптастыру.
Қоршаған ортаға бейімдеу, сөйлеу аппаратының дамуын толықтыру, сауаттылыққа, оқуға, модельдеуге, ойнауға үйрету.
Мақсатқа назар аудара отырып, ерекше балалармен жұмыс жөніндегі маман келесі міндеттерді шешеді:
дамуындағы ауытқуларға қатысты түзету жұмыстарын жүргізеді.
Балаларға тән ақаулардың құрылымын және ауырлығын анықтау мақсатында оларға тексеру жүргізеді.
Дәл осындай психофизикалық жағдайы бар балаларды топтарға біріктіреді.
Дамудың ауытқуларын түзетуге және функционалдық ерекшеліктерін қалпына келтіруге бағытталған сабақтарды (топта немесе жеке түрде) өткізеді. Проблемалы балалармен сабақтар белгілі бір әдістемелер мен тәсілдерді қолдануға негізделген. Осы немесе басқа әдістемелік бағдарламаны таңдау студенттер арасындағы ауытқулардың ерекшеліктеріне байланысты.
Оңалту кезінде жатқан балалардың ата-аналарымен консультациялар мен әңгімелер жүргізеді.
Сонымен қатар, балалар дефектологы өзінің кәсіби біліктілігін жүйелі түрде жетілдіріп отыруы керек.
Педагог-дефектологтың функциялары
Баланы егжей-тегжейлі тексеруден өткізеді, оның негізінде оның оқу қабілеттілігін диагностикалайды. Егер дамудағы ауытқулар анықталса, даму кемшіліктерін барынша толықтыруға және қалпына келтіруге бағытталған жұмыс ұйымдастырылады.
Негізгі психикалық процестерді дамытуға бағытталған сабақтарды өткізеді (қабылдау, зейін, есте сақтау, ойлау процестері және т.б.).
Балалардың коммуникативті дағдыларын дамытады.
Белгілі бір жас санатындағы балаларға арналған кульминациялық әрекетті дамытады. Сонымен, мектеп жасына дейінгі балалардың дамуын өтеу үшін балабақшадағы дефектолог ойынға, мектеп оқушылары үшін — оқуға, жазуға және т.б.
Дефектолог жұмысы: ұйымдастыру принциптері
Даму бұзылыстарын диагностикалау үшін, оларды түзету және қалпына келтіру үшін диагноз бен коррекцияның бірлігі принципіне негізделген интегралды тәсіл қолданылады. Диагностикалық жұмыс — бұл маманның нәрестені кешенді зерттеуінің ажырамас бөлігі. Сауалнама жүргізу кезінде қоршаған орта қолдау көрсететін, достық қарым-қатынаста, бөгде шуылсыз және үшінші тұлғалармен болуы керек, диалог тыныш жағдайда болуы керек.
Даму бұзылыстарын талдау этиопатогенетикалық әдісті қолдану арқылы жүзеге асырылады. Әрбір ерекше баланың орталық жүйке жүйесі зардап шегеді, мұндай зақымданулардың сипаты әртүрлі, бұл психикалық және физикалық дамуда гетерогенді бұзылыстардың пайда болуына әкеледі. Сондықтан дефектологпен сабақтар сараланады. Әрбір жеке оқушы немесе мектеп жасына дейінгі балаға түзету жұмыстарындағы басым бағыттардың тізімі жасалады, жас ерекшеліктері мен балалардың жеке сипатының ерекшеліктерін ескеруіңіз керек. Маманның балаға қоятын міндеті оған өте айқын болуы керек
Егер балаға бір уақытта екі немесе одан да көп маманның көмегі қажет болса, дәрігерлер мен мұғалімдер арасында пәнаралық өзара әрекеттестік бар.
Әрбір проблемалы кішкентай адам үшін мұғалім-дефектолог динамикалық бақылау жүргізеді, оның нәтижелері бойынша сол немесе басқа әдістемелік техниканы қолдана отырып, түзету жұмыстарының тиімділігі көрінеді, сонымен қатар, қалыптасқан білімдік білімнің, психикалық және физикалық дамуының корреляциялық талдауы жүйелі түрде жүргізіледі.
Дефектологтың жұмысы туралы мифтер
Миф 1… Түсініксіз себептер бойынша адамдар дефектолог тек психикалық және физикалық функцияларында ауытқулары бар балалармен жұмыс істеуге мамандандырылған деген пікірде. Бұл дұрыс емес. Ол академиялық проблемалары бар кез-келген балаға көмектесе алады. Дефектолог — бұл белгілі бір балаға дұрыс оқыту әдісін таңдай білетін кең профильді мұғалім.
Миф 2… Дефектология маманы бар сабақтар мәңгі болады. Бұл жағдайдан алыс, дәлірек айтқанда, бұл толығымен дұрыс емес. Егер мұғалім оқу үлгерімі қиын және психикалық және физикалық ауытқулары жоқ оқушымен жұмыс жасаса, онда мұндай сабақтар нақты белгіленген кезеңмен сипатталады. Мұғалім балаға білімдегі олқылықтарды толтыруға көмектескен кезде пайда болады.
Логопед және дефектолог: негізгі айырмашылықтары қандай
Логопед пен дефектологтің негізгі айырмашылықтары:
Мақсатты аудитория. Дефектолог психикалық және физикалық дамуында белгілі бір ауытқулары бар ерекше балалармен, ал логопед — сөйлеу және айтылуында қиындықтары бар мүлдем дамыған балалармен жұмыс істейді.
Сабақтың мақсаты. Мектептегі немесе балабақшадағы дефектолог нәрестеге өз ойын жеткізе білуге
Балалардың жас санатындағы шектеулер. Дефектология маманы өте кішкентай балалармен (1 жастан бастап) сабақ өткізе алады, бірақ бала үш жасқа дейін логопедпен сабаққа асықпау керек. Сонымен қатар, ересек адам логопедке жүгіне алады.
Дефектолог — бұл логопед мақтана алмайтын, қызмет саласы әлдеқайда аз кең профильді маман.
