Автор:
Болатбек Тоқтарбек
Вокал пәнінің педагогі
Жетісу облысы білім басқармасының Көксу ауданы бойынша білім бөлімі мемлекеттік мекемесінің «Өнер мектебі» коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны
Кіріспе
Вокалдық өнер — бұл тек қана табиғи дарын мен шеберлікке негізделген өнер емес, сонымен қатар жүйелі білім мен дағдының нәтижесі. Әншінің дауысы — бұл тек биологиялық құрылымның нәтижесі ғана емес, педагогикалық үдеріс арқылы тәрбиеленетін құрал. Вокалдық педагогика дауыстың дамуы мен оны дұрыс пайдаланудың негіздерін үйретеді, дауысты тек техникалық тұрғыдан ғана емес, сондай-ақ эмоциялық, психологиялық тұрғыдан да дамытуға мүмкіндік береді. Бұл мақалада педагогика мен вокал пәнінің өзара байланысын, вокалдық білім беру мен тәрбиелеудің әдістемелік принциптерін талдаймыз.
Вокалдық педагогика — дауысты тәрбиелеудің ғылымы
Вокалдық педагогика — бұл ән айту өнерінің ғылыми негіздеріне сүйенген пән. Ол дауысты дамыту мен тәрбиелеудің теориясы мен практикасын қамтиды. Вокалдық педагогиканың басты мақсаты — әншінің дауысының физиологиялық мүмкіндіктерін дұрыс пайдалану, дауыс сапасын арттыру, сондай-ақ әншіні шығармашылық тұрғыдан дамыту. Ән айту тек эмоционалдық және техникалық жағынан ғана емес, физиологиялық тұрғыдан да ерекше үдеріс болып табылады. Вокалдық педагогика дауысты дамытудың физиологиялық аспектілеріне ерекше назар аударады. Әнші дауысының дамуы, тыныс алу техникасы, дауыс шымылдығының жұмыс істеуі, артикуляция мен дауыстың шығуы әртүрлі жаттығулар арқылы қалыптасады. Педагог вокалистің жеке физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, онымен жұмыс істейді. Мысалы, дұрыс тыныс алу әдісін үйрету, дауыс шымылдығын зақымдамай ән айту дағдыларын меңгерту — бұл вокалдық педагогиканың басты мақсаттары.
Вокалдық дағдыны тәрбиелеу
Вокалдық педагогика тек дауысты қалыптастыруға ғана емес, сондай-ақ оқушыны өнерге баулуға, оның техникалық деңгейін арттыруға бағытталған. Вокалистердің шеберлігі мен орындаушылық деңгейі педагогикалық үдерістің нәтижесінде қалыптасады. Оқушы дауысты тек сыртқы күшпен ғана емес, ішкі табиғи күшпен де шығара білуі керек. Вокалдық педагогика әншінің орындаушылық қабілеттерін дамытуға арналған түрлі әдістерді қолданады. Бұл әдістер дауыс диапазонын кеңейту, дауыс күші мен дыбыстың сапасын реттеу сияқты жаттығуларды қамтиды.
Вокалдық педагогиканың әдіснамасы
Вокалдық педагогикада әртүрлі әдістер мен тәсілдер қолданылатыны белгілі. Әнші дауысының шеберлігін арттыру үшін педагог әр түрлі әдіс-тәсілдерді пайдалана отырып, оқыту процесін басқаруға мүмкіндік алады. Бұл әдістер әнші дауысының барлық аспектілерін дамытуды қамтамасыз етеді.
Дыбысты қалыптастыру әдістері
Дауыс шығару әдісі — вокалдық педагогикада ерекше орын алады. Әнші дауысының таза әрі анық болуы үшін оның дыбыс қалыптастыру әдістері мен дауыстың пішіні туралы теориялық білімдері болуы қажет. Вокалдық педагогика дауыстың әртүрлі типтері мен олардың жасалуы жөніндегі оқыту әдістемесін қамтиды. Бұл кезеңде педагог тек дауыстың физиологиясымен ғана емес, сонымен қатар әртүрлі вокалдық жанрларда орындаушылық әдістерін меңгертуге арналған жаттығулар да жүргізеді.
Психологиялық аспектілер
Педагогика мен вокал пәні арасындағы тағы бір маңызды байланыс — бұл психологиялық аспект. Әнші өз дауысының шеберлігін арттырған кезде, ол эмоциялары мен ішкі күйін де дауысына сіңіруі керек. Вокалдық педагогика тек техникалық аспектілерді ғана емес, әншінің шығармашылық қабілеттерін, оның жан дүниесін дамытуға бағытталған. Бұл жерде педагогтің негізгі міндеті — оқушының психологиялық жағдайын ескере отырып, оған шығармашылық еркіндік беру және психологиялық қысым жасамау. Әнші тек өз мүмкіндіктерін ғана емес, өз эмоцияларын да дауыс арқылы жеткізуі керек.
Дауыс диапазоны мен тыныс алу әдістері
Вокалдық педагогикаға дауыстың мүмкіндіктерін кеңейту және тыныс алу жүйесінің дамуы да кіреді. Әншінің дауыс диапазонын арттыру үшін арнайы жаттығулар мен техникалар ұсынылады. Педагогтың міндеті — оқушының дауыс диапазонын бұзбай, оны тек дамыту. Сонымен қатар, тыныс алу техникасы да вокалдық шеберлікті дамытудың маңызды бөлігі болып табылады. Дұрыс тыныс алу — дауыс шығару және дауысты ұзақ сақтау үшін қажет маңызды дағды.
Педагогика мен вокалдың арасындағы байланыс: Оқытушы мен оқушы арасындағы қарым-қатынас
Вокалдық педагогикадағы тағы бір маңызды аспект — оқытушы мен оқушы арасындағы байланыс. Әнші дауысының шеберлігін қалыптастыру мен дамыту педагогтың кәсіби шеберлігіне, оның оқушының тұлғасын түсінуіне байланысты. Педагогика дауыстың дұрыс техникасын үйретуден ғана емес, оқушының тұлғалық дамуын да қамтиды.
Оқушының тұлғасын түсіну
Әнші тек дауысты ғана емес, өз ойын, сезімін де дауысы арқылы жеткізуі керек. Бұл тұрғыда педагогтің рөлі үлкен. Әрбір оқушының дауысы мен психологиялық жағдайы әртүрлі болғандықтан, оқытушы олардың ерекшеліктерін ескере отырып, жеке тәсілдер қолданады. Вокалдық педагогикада оқушының жеке қажеттіліктері мен мүмкіндіктері ескеріледі. Мұның барлығы оқытушы мен оқушы арасындағы қарым-қатынастың дұрыс қалыптасуына ықпал етеді.
Шығармашылықтың маңызы
Вокалдық педагогиканың шығармашылық компоненті де маңызды орын алады. Әншінің шығармашылық қабілеттері мен техникалық дағдыларының бірлестігі вокалдық шеберлікті дамытудың негізгі факторы болып табылады. Әнші тек ән айту дағдысын ғана емес, шығармашылық еркіндігін де дамыту керек. Бұл шығармашылықтың педагогикамен тығыз байланысы бар екенін көрсетеді.
Вокалдық білім берудің қазіргі тенденциялары
Қазіргі таңда вокалдық педагогика жаңа технологиялар мен әдістерді қолдана отырып, өзінің дамуын жалғастыруда. Әншілердің дауысына арналған заманауи әдістер мен құрылғылар, сонымен қатар психология мен педагогика саласындағы жаңа білімдер вокалдық оқытудың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Әншілердің білімін арттыру үшін арнайы курстар мен оқу бағдарламалары әзірленуде. Бұл вокалдық білім беру жүйесінің үздіксіз жетілуін қамтамасыз етеді.
Қорытынды
Педагогика мен вокал пәнінің арасындағы байланыс өте маңызды және көпқырлы. Вокалдық педагогика әншінің дауысының дамуына, техникалық шеберлігін қалыптастыруға және шығармашылық қабілеттерін арттыруға бағытталған. Педагогтің рөлі тек дауысты оқытуда ғана емес, сондай-ақ оқушының ішкі әлемін түсініп, оның тұлғалық дамуына көмек көрсетуге де бағытталған. Вокалдық білім беру жүйесі үнемі дамып, жаңа әдістер мен технологияларды қамтып келеді.