2025 жылғы 24 наурыздан бастап абоненттік ұялы байланыс құрылғыларын тіркеу ережелеріне енгізілген өзгерістер күшіне енеді. Жаңа ережелер тек 24.03.2025 жылдан кейін елге әкелінген жаңа құрылғыларға ғана қатысты. Қазақстан аумағында бұрыннан бар және Идентификациялық кодтар дерекқорына (ИКД) енгізілген телефондар автоматты түрде «ақ тізімге» енеді және ешқандай шектеусіз жұмысын жалғастырады.
Жаңа ережелердің мақсаты
Бұл жаңашылдықтар тіркеу жүйесін одан әрі жетілдіріп, алаяқтықпен күресуге, тұтынушылардың құқықтарын қорғауға және мобильді құрылғыларды пайдалану қауіпсіздігін арттыруға бағытталған. Осы шаралардың енгізілуі телефон ұрлығының алдын алып, көлеңкелі нарықтың қысқаруына мүмкіндік береді.
IMEI верификациясының негізгі кезеңдері
Жаңа ережелерге сәйкес тіркеу кезінде арнайы жүйе келесі параметрлерді тексереді:
- Құрылғының IMEI-кодының түпнұсқалығы
- IMEI-кодтың GSMA халықаралық базасында ұрланған, бұғатталған немесе жоғалған құрылғылар тізімінде болмауы
- Құрылғының Қазақстан аумағына заңды түрде әкелінгені
Маңызды: Өзгерістер тек Қазақстан аумағына жаңадан әкелінген құрылғыларға қатысты. Бұрыннан бар және ИКД базасына енгізілген мобильді телефондар автоматты түрде «ақ тізімге» енеді және ешқандай шектеусіз жұмыс істей береді.
Қандай тізімдер пайда болады?
Верификация нәтижесінде мобильді құрылғылар үш санатқа бөлінеді:
- Ақ тізім – сәтті верификациядан өткен құрылғылар, олар ешқандай шектеусіз тіркеледі.
- Сұр тізім – уақытша рұқсат етілген құрылғылар. Олардың иелері 30 күн ішінде құрылғының заңды түрде әкелінгенін растауы тиіс.
- Қара тізім – заңсыз әкелінген, жалған немесе ұрланған құрылғылар. Олар бұғатталады.
Пайдаланушыларға әсері қандай?
- Қазақстанда бұраннан қолданыста бар телефондар ешқандай шектеусіз жұмыс істей береді. Қосымша әрекет қажет емес.
- Жаңа құрылғыларды сатып алушылар 2025 жылдың 24 наурызынан кейін құрылғы сатып алмас бұрын, imei.rfs.gov.kz сайтынан IMEI-кодты тексере алады.
- «Сұр тізімдегі» құрылғы иелері құрылғыны 30 күн бойы қолдана алады. Осы уақыт ішінде операторлар SMS хабарлама арқылы құрылғыны верификациядан өткізу қажеттілігі туралы ескертеді.
- Егер пайдаланушы 30 күн ішінде верификациядан өтпесе, кез келген уақытта хабарламадағы сілтеме арқылы анкетаны толтырып, растау процесін аяқтай алады.
Қашан күшіне енеді?
Жаңа ережелер ресми жарияланған күннен бастап 60 күн өткен соң – 2025 жылғы 24 наурызда күшіне енеді. Министрлік ақпараттық жұмыстарды жалғастырады, сондықтан азаматтарға алаңдауға негіз жоқ.
Авторлық қосымша пікір
Бұл шаралар тұтынушыларға заңды әрі сапалы құрылғыларды сатып алуына сенімділік береді. Сонымен қатар, IMEI верификациясы заңсыз телефондардың елге әкелінуін тоқтатып, көлеңкелі нарықтың үлесін азайтуға көмектеседі. Қазіргі таңда ұялы байланыс құрылғылары күнделікті өмірдің ажырамас бөлігі болғандықтан, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету әрбір азамат үшін маңызды.
Болашақта Қазақстан цифрлық қауіпсіздікті нығайту және халықаралық стандарттарға сәйкес келу мақсатында осы бағыттағы шараларды одан әрі жетілдіруге ниетті.