Автор: Шалқарқызы Дамира, Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университеті, Талдықорған қ.
Жасанды интеллект (ЖИ) — бұл компьютерлер мен машиналардың адам сияқты ойлау, үйрену, түсіну және шешім қабылдау қабілеттерін қамтамасыз ететін технологиялар жиынтығы. Қазіргі уақытта ЖИ технологиялары өміріміздің барлық саласына еніп, қоғам мен экономиканың дамуында маңызды рөл атқарады.
Медицина саласында ЖИ алгоритмдері ауруларды ерте анықтауда, диагноз қоюда және емдеу стратегияларын жоспарлауда қолданылады. Мысалы, рак ауруларын зерттеуде жасанды интеллект дәрігерлерге қатерлі ісікті жылдам және дәл анықтауға көмектеседі. Сонымен қатар, роботталған хирургиялық жүйелер операцияларды жоғары дәлдікпен орындауға мүмкіндік береді.
Қаржы саласында ЖИ деректерді талдау арқылы нарықтық үрдістерді болжайды, алаяқтық әрекеттерді анықтайды және жеке клиенттерге арналған қаржылық кеңестер береді. Бұл технологиялар компанияларға тиімді шешім қабылдауға септігін тигізеді.
Білім беру жүйесінде жасанды интеллект оқушылардың оқу үлгерімін бақылап, оларға жеке тәсілдермен білім беру бағдарламаларын құруға мүмкіндік береді. Бұл әрбір оқушының ерекшеліктерін ескере отырып, білім сапасын арттырады.
Көлік саласында ЖИ автономды көліктерді басқарып, жол қозғалысын қауіпсіз әрі тиімді етеді. Tesla сияқты компаниялардың автокөліктері жолдағы жағдайларды дер кезінде талдап, адам қателігін азайтады.
Сонымен бірге, виртуалды ассистенттер (мысалы, Siri, Alexa) күнделікті тапсырмаларды орындауда, ақпарат іздеуде және үй басқаруда көмектеседі. Бұл технологиялар өмірімізді ыңғайлы әрі өнімді етеді.
Жасанды интеллекттің болашағы мен этикалық мәселелері
Жасанды интеллекттің даму әлеуеті өте үлкен. Болашақта ол өндірісті толық автоматтандыруға, ауыл шаруашылығын жетілдіруге, энергияны тиімді пайдалануға септігін тигізеді. Мысалы, агроиндустрияда ЖИ технологиялары дрондар мен сенсорлар арқылы топырақ пен өсімдіктердің жағдайын бақылап, өнімділікті арттыруға мүмкіндік береді.
Ғылым мен өнерде де жасанды интеллект жаңа мүмкіндіктер ашады. Ол ғылыми зерттеулерде үлкен деректерді талдап, маңызды жаңалықтарға жол ашуы мүмкін. Музыка, кино және бейнелеу өнерінде ЖИ шығармашылықты қолдап, жаңа туындыларды жасауға ықпал етеді.
Дегенмен, жасанды интеллекттің дамуы этикалық және әлеуметтік мәселелерді туғызады. Біріншіден, автоматтандыру кейбір жұмыс орындарын жоюы мүмкін, бұл әлеуметтік тұрақсыздыққа әкелуі ықтимал. Екіншіден, жеке мәліметтер мен құпиялылықтың қорғалуы маңызды мәселе болып табылады. Үшіншіден, жасанды интеллекттің шешім қабылдауы әділ және тең болуын қамтамасыз ету қажет, әйтпесе дискриминация немесе қате нәтижелер туындауы мүмкін.
Осы себепті ғалымдар мен саясаткерлер ЖИ дамуын бақылап, оны реттеуге бағытталған заңдар мен ережелер әзірлеуде. Қоғамда жасанды интеллектті дұрыс пайдалану және оның зиянды әсерлерін азайту үшін кең ауқымды диалог пен ынтымақтастық маңызды.
Жасанды интеллекттің қоғамға әсері
Жасанды интеллекттің дамуы қоғам өміріне терең ықпал етеді. Бір жағынан, ол адамдардың өмір сүру сапасын арттырады: медицина мен білім саласындағы жетістіктер, күнделікті тұрмыстағы ыңғайлылық — бұның барлығы жасанды интеллекттің арқасы. Сонымен қатар, жұмыс орындарының автоматтандырылуы еңбек нарығында өзгерістер туғызады. Кейбір мамандықтар жойылып, жаңа салалар пайда болады.
Қоғамда ЖИ-ге деген сенім мен қауіптің арасы алшақ емес. Кейбір адамдар жасанды интеллекттің дамуын құптап, оның мүмкіндіктерін пайдалануға ұмтылады, ал басқалары техниканың адамзатқа қауіп төндіруі мүмкін деп алаңдайды. Сондықтан, ЖИ-ді дұрыс реттеу, оның адам құқығын сақтауға және этикалық нормаларды сақтауға бағытталған саясат қажет.
Бұдан бөлек, жасанды интеллекттің мәдени және әлеуметтік теңсіздікті арттыру қаупі бар. Мысалы, дамыған елдерде технологияларды тез енгізсе, дамушы елдер артта қалуы мүмкін. Сондықтан, ЖИ-дің әділ әрі тең қолжетімді болуын қамтамасыз ету маңызды.
