Кіріспе
Қазіргі таңда экологиялық мәселелер мен климаттың өзгеруі бүкіл әлемде маңызды тақырыпқа айналды. Көлік саласы атмосфераға бөлінетін зиянды газдардың үлкен бөлігін шығаратындықтан, жасыл технологияларға негізделген шешімдер іздестірілуде. Осындай шешімдердің бірі – электр көліктері (EV – Electric Vehicles).
Электр көліктерінің артықшылықтары
Электр көліктері жанармаймен жүретін дәстүрлі көліктерге қарағанда бірқатар артықшылықтарға ие:
- Экологиялық таза
- Электрлі автокөліктер атмосфераға CO₂ және басқа зиянды газдарды бөлмейді, бұл ауаның ластануын азайтады.
- Қалалардағы ауа сапасын жақсартып, адамдардың денсаулығына оң әсер етеді.
- Үнемділік
- Электр қуатымен жүру жанармаймен салыстырғанда әлдеқайда арзан.
- Техникалық қызмет көрсету шығындары төмен, өйткені іштен жану қозғалтқыштары жоқ, май ауыстыру және басқа да күрделі техникалық жұмыстар қажет емес.
- Тыныш жұмыс істеу
- Электр көліктері қозғалтқышсыз болғандықтан дыбыссыз жұмыс істейді, бұл қалалық ортадағы шудың төмендеуіне ықпал етеді.
- Жаңартылатын энергия көздерін пайдалану мүмкіндігі
- Электр қуатын күн, жел және су электр станцияларынан алуға болады, бұл парниктік газдардың бөлінуін одан әрі азайтады.
Электр көліктерінің кемшіліктері
Көптеген артықшылықтарына қарамастан, электрлі көліктердің де кемшіліктері бар:
- Қуаттау станцияларының тапшылығы
- Көптеген елдерде электрлі көліктерге арналған инфрақұрылым толық дамымаған, әсіресе қала сыртында қуаттау станциялары жеткіліксіз.
- Батареяның бағасы мен қызмет мерзімі
- Литий-ионды батареялар әлі де қымбат, әрі олар белгілі бір уақыттан кейін ауыстыруды қажет етеді.
- Батарея өндірісі экологияға әсер ететіндіктен, қайта өңдеу мәселесі маңызды болып отыр.
- Қуаттау уақытының ұзақтығы
- Электр көліктерінің қуатталу уақыты жанармай құюмен салыстырғанда ұзағырақ (жылдам қуаттау станциялары бұл мәселені шешуде).
Жасыл технологиялар және болашақ
Электр көліктерін дамыту тек экологиялық таза көлік құралдарын енгізумен шектелмейді. Жасыл технологиялар аясында келесі жаңалықтар енгізілуде:
- Күн панельдерімен жабдықталған көліктер
- Кейбір компаниялар күн энергиясымен жүретін көліктерді әзірлеуде. Бұл аккумулятор қуатын ұзартып, қуаттау қажеттілігін азайтады.
- Сутегімен жүретін көліктер
- Сутегі отын элементтері экологиялық таза балама болып табылады. Олар су буынан басқа ешқандай зиянды қалдық шығармайды.
- Жаңа буын аккумуляторлары
- Ғалымдар қатты күйдегі батареялар (solid-state batteries) мен графен негізіндегі батареяларды дамытып жатыр. Олар ұзағырақ қызмет етеді, тез қуатталады және қауіпсіз.
Қорытынды
Электр көліктері мен жасыл технологиялар – экологияны қорғаудың және тұрақты дамудың негізгі бағыттарының бірі. Көптеген елдер жанармаймен жүретін көліктерді өндіруді азайтып, электрлі көліктерге көшу стратегиясын ұстануда. Қазақстан да бұл үрдістен қалыс қалмай, электр көліктерін өндіру мен қуаттау инфрақұрылымын дамыту бағытында жұмыс жүргізуде.
Болашақта жасыл технологиялардың дамуы экологиялық таза көлік құралдарын қолжетімді етіп, қоршаған ортаны қорғауға үлкен үлес қосады.