Қазіргі өркениетімізден миллиондаған жылдар бойы сақталатын заттар қандай болмақ? Ғалымдар адамзаттың геологиялық тарихтағы мәңгілік ізі жылдам өндірілетін тамақ пен арзан киімдер болатынын айтады.
Пластик – мәңгілік белгі
Лестер университетінің палеонтологы Сара Габботтың айтуынша, пластик жер бетіндегі ең ұзақ сақталатын материалдардың бірі. Ол бүкіл әлем бойынша таралған және үлкен көлемде өндірілуде. Болашақ өркениеттер қазба жұмыстарын жүргізген кезде жер бетінде пластиктің қалдықтарын табары сөзсіз.
Мұхиттарға тасталған пластикалық қалдықтар мен алюминий қалбырлар адамзаттың геологиялық мұрасына айналады. Металдар табиғатта сирек таза күйінде сақталатындықтан, бұл қалбырлар миллиондаған жылдар бойы ерекше із қалдырады.
Тауық сүйектері – болашақ фоссилдер
Тауықтың сүйектері – ең ұзақ сақталатын қалдықтардың бірі. Бүгінде әлемде 25 миллиардтан астам тірі тауық бар, бұл кез келген жабайы құстан әлдеқайда көп. Болашақ палеонтологтар біздің дәуірімізді алып құстардың уақыты деп атайтыны сөзсіз.
Киім қалдықтары – уақытқа төзімді материал
Ежелгі уақытта киім табиғи материалдардан жасалатын және оңай шіріп кететін. Ал қазір жаппай өндірілетін синтетикалық киімдер ұзақ уақытқа сақталады. Жыл сайын әлемде шамамен 100 миллиард дана киім шығарылады, бұл 20 жыл бұрынғы көрсеткіштен екі есе көп.
Ғалымдар киім қалдықтарының көп мөлшерде өзендер мен қоқыс полигондарында жиналып жатқанын атап өтеді. Полигондар алып мумиялау камераларына айналып, қазіргі заманғы сән индустриясының іздерін миллиондаған жылдар бойы сақтайды.
Бетон – жаңа тас дәуірінің символы
Бетон қазірдің өзінде тасқа айналған материал, сондықтан оның сақталуы еш қиындық тудырмайды. Әр жыл сайын адам басына төрт тонна бетон құйылады. Жер бетінде бүгінде 500 миллиард тоннадан астам бетон қоры бар.
Фоссилге айналатын қалалар
Кез келген қазба қалдықтары үшін жер астында шөгінділердің жиналуы қажет. Сондықтан суға батуға бейім қалалар, мысалы, Жаңа Орлеан болашақта алып бетон фоссиліне айналуы мүмкін. Бұл қала теңіз деңгейінен төмен орналасқан, ал ғалымдар оның ғасыр соңына дейін су астында қалатынын болжайды.
Адамзаттың көрінбейтін мұрасы
Адам қалдықтары да миллиондаған жылдарға сақталуы мүмкін, бірақ тек қолайлы ортада. Теңіз деңгейінен төмен аймақтарда орналасқан зираттар уақыт өте келе фоссилдерге айналуы ықтимал.
Ғалымдар біздің дәуірімізді ерекше белгілейтін бірнеше элементті атайды:
- Ядролық сынақтардың радиоактивті іздері;
- Пластикалық қоқыстар мен «мәңгілік химикаттар»;
- Электронды құрылғылардағы мыс пен жарқын минералдар;
- Мұнай және газ ұңғымаларынан қалған 50 миллион шақырымдық бұрғылау іздері.
Қорытынды
Адамзат жасап шығарған материалдардың көбі миллиондаған жылдар бойы сақталуы мүмкін. Бірақ бұл мұра – мақтан тұтарлық нәрсе емес, керісінше, біздің табиғатқа тигізген әсеріміздің айқын көрінісі. Сара Габботт: «Біз өндіріп жатқан заттардың мөлшері шектен тыс көп. Бұл қалдықтардың көбі улы және қоршаған ортаға әсерін тигізуде. Бізге қазірден бастап, осы тұтыну моделімізді қайта қарастыру қажет», – деп ескертеді.
Болашақ өркениеттер біздің ізімізді зерттегенде, олар біз туралы қандай ойда болмақ? Біз шынымен осындай мұра қалдырғымыз келе ме?
Дереккөз: https://www.theguardian.com/science/2025/feb/22/technofossils-how-plastic-bags-and-chicken-bones-will-become-our-eternal-legacy