Мектепке дейінгі білім беру кеңістігін ұйымдастырудың тиімді технологияларының бірі — «Сөйлейтін қабырға»
Балабақшада баланы ынталандыратын заттық-кеңістіктік дамытушы ортаны құруға үлкен көңіл бөлінеді. Орыс педагогикасының классиктерінің бірі бәрін тәрбиелейтін адамдар, кітаптар және ұғымдар деп мәлімдеді, бірақ бәрінен бұрын- адамдар. Оның ішінде бірінші орында ата-аналар мен мұғалімдер, және баланың қоршаған ортасы — ойын кеңістігі. Балабақшада балалар күннің көп бөлігін өткізеді, және біз-педагогтер, даму кеңістігін құрудың инновациялық тәсілдері мен принциптерін қолдануға тырысамыз. Мектепке дейінгі мекемедегі дұрыс ұйымдастырылған пәндік-дамытушылық орта әр балаға белгілі бір жеке қасиеттерді алуға, жан-жақты дамуға мүмкіндік береді. Пәндік-дамытушылық орта элементтерінің бірі — «Сөйлейтін орта» технологиясы. Оның мәні мынада: бала қажетті ақпаратты ала отырып, өз қызметі үшін кең таңдау жасай алады және өз қалауы бойынша педагог дайындаған ақпараттық ресурстарды сындарлы қолдана алады. «Даму ортасы» технологиясы балабақшаның пәндік-кеңістіктік ортасындағы дамушы, интерактивті, сенсорлық қабырғаларды қамтиды.
Бұл технологияны кеңінен қолдану ХХ ғасырдың аяғы мен ХХІ ғасырдың басында интернетті белсенді қолданумен байланысты. Көптеген адамдар виртуалды қабырғаларды қолдана бастады (оның ішінде әлеуметтік желілер, шын мәнінде, фотосуреттер мен иллюстрациялар мәтінімен қызықтыратын өзіндік қабырғалар болып табылады) Онлайн форматқа көшті, тақтадағы хабарландырулар, ақпараттық стендтер- бұл бұқаралық жаппай оқу ғана емес, жедел қабылдайтын аудиторияға мүмкіндік берді. «Сөйлейтін қабырғалар» айналадағы адамдармен және заттармен белсенді араласады. Сонымен қатар, оларды адамдар өзгертіп қана қоймайды, сонымен бірге өзара әрекеттесу процесінде адамдарды өзгертеді, осылайша білім беру, оның ішінде мектепке дейінгі технология рөлінде әрекет етеді.
«Сөйлейтін қабырғаның» мақсаты: балабақшаның білім беру бағдарламасының нақты ерекшеліктері мен талаптарына сәйкес мектепке дейінгі жастағы балалардың барлық білім беру салаларында толыққанды дамуына жағдай жасау.
«Сөйлейтін ортаның» міндеттері:
— балалардың танымдық белсенділігінің көрінісі үшін жағдай жасау;
— шығармашылық өзін – өзі көрсетуге жағдай жасау;
— эмоционалды жайлылық атмосферасын құру;
— балаларға қазіргі уақытта жүзеге асырылып жатқан білім беру жобасының тақырыбы туралы айту.
Балабақшада балалар көп уақытын өткізетіні бәріне белгілі. Мұнда олар қарым-қатынас жасайды, ойнайды, зерттейді және үйренеді. Даму ортасы-бұл мектепке дейінгі мекеменің топтық бөлмесін, тірі экранның бір түрін ерекше түрде өзгертуге мүмкіндік беретін ерекше құрал. Сондықтан біздің балабақшада дамып келе жатқан пәндік- кеңістіктік орта балалардың қажеттіліктері мен мүдделеріне жауап беретін, тәжірибе мен білім алуға еркіндік беретін етіп ұйымдастырылған. «Сөйлейтін қабырға» балаларға күн, апта, жоба тақырыбы туралы әңгімелейді. Балалар мен ата-аналардың демонстрациялық материалдары мен нәтижелерінің едәуір бөлігі қазіргі уақытта жүзеге асырылып жатқан жобаның тақырыбына сәйкес келеді. «Сөйлейтін» ортаның арқасында балалар не және қайда орналасқанын біледі, бұл оларға өздерін еркін және жайлы сезінуге көмектеседі, олар барлық идеяларды жүзеге асыра алады. Әдіскер ретінде маған «сөйлейтін қабырға» тәрбиленушілердің іс-әрекеттің түрі мен мазмұнын таңдаудағы мүдделері мен басымдықтары туралы айтады. Бұл балалармен әрі қарай өзара әрекеттесуді, сондай-ақ олармен жеке жұмысты тиімді жоспарлауға көмектеседі.
Мектепке дейінгі білім беру ұйымының жағдайында «Сөйлеу қабырғалары» білім беру технологиясының мәні баланың ұсынылған иллюстрациялық және басқа дидактикалық материалдарды қолдана отырып, өзінің тәуелсіз қызметін жоспарлауға мүмкіндігі бар екендігінде. Бұл үшін топтық бөлменің және балабақша бөлмесінің қабырғаларына магниттік жолақтар, кілем, қалта, киім-кешек, техникалық білім беру құралдары (Tсo), ойындар, ойын чиптері және әртүрлі тақырыптық суреттер бекітілген. «Сөйлейтін қабырғалар» технологиясын ескере отырып, білім беру қызметін ұйымдастыру бірқатар талаптар мен ережелерге сүйенеді.
Біріншіден «Сөйлейтін қабырғалар»экспозицияларын безендіру кезінде педагогтың, ата-аналар мен балалардың ынтымақтастығы мен бірлесіп құрылуы міндетті болып табылады.
Екіншіден «Сөйлейтін қабырғалар» экспозицияларының мазмұны жүйелі түрде болуы керек.»Сөйлейтін қабырғалар» бүкіл білім беру кеңістігі сияқты мобильді (тұтастай және оның элементтерінде). Сонымен бірге, практикалық тәжірибе көрсеткендей «Сөйлеу қабырғаларын» орналастыру орындары бір рет және біржола «бекітілуі» керек, ал ауысым білім беру процесіне қатысушылардың қажеттіліктерімен анықталуы керек (білім беру саласындағы материалдар үшін айына 1-2 реттен көп емес және жалпы ұйымның жұмыс жүйесін көрсететін материалдар үшін жылына 1 рет).
Үшіншіден есікке қарама-қарсы оң жақ бұрыш- бұл назар аударатын аймақ (бастапқы, бөлмеге кірген кезде). Бұл жерде өзекті тақырып бойынша ақпаратты орналастырған дұрыс.
Төртіншіден «Сөйлейтін қабырғаларға » орналастырылған жабдықтар мен иллюстрациялық материалдар белгілі бір санитарлық, эстетикалық талаптарға және мектепке дейінгі білім берудің мемлекеттік білім беру стандартының талаптарына сәйкес келеді.
* қабырғалардағы суреттер балаларға түсінікті болуы керек және жағымсыз эмоциялар тудырмауы керек;
* пайдаланылған материалдар сапалы, берік, қауіпсіз болуы керек;
* түстерді таңдағанда күрт қарама-қарсы түстерден аулақ болу керек; қызыл, қою жасыл, көк, ақ және қара түстердің көп мөлшерде болмауы. Тыныштық пен қауіпсіздікке ықпал ететін түстерді қолданған дұрыс;
* топтағы қабырғалар мен жиһаздар үйге жақын болуы керек;
* кеңістікті шамадан тыс жүктемеңіз;
* әр элемент жай ғана емес, жұмыс істеуі керек екенін нақты түсініңіз ;
* жарықтандыруды қарастырыңыз (көзге жағымды, агрессивті емес) болу керек.
Осылайша, «Сөйлеу қабырғалары» білім беру технологиясын қолдану мектепке дейінгі ұйымның әр балаға жеке ерекшеліктері мен қажеттіліктері негізінде білім беру қызметін құру үшін ықпал етеді.
Машкенова А.Т, Ересек топ тәрбиешісі,
«Басқару негіздерінің мектебі» МЕМ